‘Het is in het belang van het kind contact te houden met beide ouders’ (staatssecretaris Teeven)

Op 14 mei 2014 was er een overleg van de Vaste (Tweede) Kamercommissie over vechtscheidingen. In oktober komt een vervolgoverleg Trams596-3

Iedereen is het eens over de wenselijkheid van de regierechter. Pilots in Groningen en Rotterdam worden in 2015 geëvalueerd in het kader van KEI (Kwaliteit en Innovatie rechtspraak). Alle leden zijn voor de inzet van de bijzondere curator.

Het woordelijke verslag is samengevat per deelnemer aan het overleg:

Mevrouw Ypma, PvdA:

Ook de huisarts en scholen moeten letten op signalen van een vechtscheiding.
Na 1 januari 2015, als de gemeenten met wijkteams en Centra Jeugd en Gezin verantwoordelijk zijn, zijn de lijnen korter.
Verplichte mediation, positieve resultaten in Engeland en Noorwegen. Financiering eventueel via de rechtsbijstand. In Noorwegen is het aantal vechtscheidingen door verplichte mediation met 50 procent afgenomen.
De meldcode kindermishandeling ook van toepassing op mediators en voor alle vormen van kindermishandeling.
Kinderen willen de hoogtepunten en de dieptepunten met beide ouders blijven meemaken.
Voorkeuren van kinderen moeten meegewogen. Natuurlijk wordt kinderen niet naar hun keuze gevraagd.
Mensen met relatieproblemen kunnen nu vijf gesprekken bij het maatschappelijk werk krijgen.

Mevrouw Berndsen-Jansen, D66:

Verplichte mediation is in strijd met de gedragscode van het Nederlands Instituut voor Mediation.
Elkaar een hak zetten, zich ten koste van hun kinderen profileren en voortdurende ouderlijke ruzies blijken de grootste risicofactor voor de ontwikkeling van een kind. Op langere termijn leidt dat tot slecht hechten en moeite met het aangaan van relaties.

Mevrouw Kooiman, SP, gewezen gezinsvoogd:

Een mediator kost 180 euro per uur. Hoe wordt dit gefinancierd? Kan mediation weer worden ondergebracht bij de al gefinancierde Centra voor Jeugd en Gezin of de Raad voor de Kinderbescherming, zoals dit was tot 2005? (‘retrogevoel’). En vroeg in het proces, niet pas bij de rechter. Eigen bijdragen van honderden euro’s voor lagere inkomens.
Dat advocaten meer betaald krijgen bij nieuwe procedures dan het voorkomen ervan is een perverse prikkel.
Ook een niet getrouwde of geregistreerde vader moet automatisch gezag krijgen bij de geboorte van een kind.
De bezuinigingen op de rechtsbijstand maken de rechtsstaat kapot.

Mevrouw Van der Burg, VVD:

Verplichte mediation; maximaal drie sessies.
De regierechter houdt de ouders bij de eerste zitting al voor: het niet nakomen en traineren van afspraken/het mij voor de gek houden heeft consequenties. De omgangregeling wordt dan mogelijk omgebogen naar de andere ouder. De ouder die absoluut niet wil meewerken aan mediation krijgt misschien te maken met consequenties. Zo zorg je ervoor dat ouders met elkaar in gesprek gaan.
Verplichte mediation heeft in de Scandinavische landen het aantal vechtscheidingen met ongeveer 50 procent doen dalen.
Sancties zijn een belangrijk aspect bij het niet nakomen van de gemaakte afspraken, vaak door de verzorgende ouder.
Het is een feit dat een rechterlijke uitspraak bij de vader wel hard wordt toegepast en bij de moeder niet. We moeten opletten dat sancties niet slechts bij één partij toepassen.
Jeugdzorg zegt soms: ‘Het is een vechtscheiding, we doen niets.’ Dat is ongewenst. Of Jeugdzorg kiest op basis van de mening van één kant.
Het is heel raar dat wij accepteren dat een ouder, vaak de verzorgende moeder, ermee wegkomt zich absoluut niet aan een uitspraak te houden. Het is in het belang van het kind dat dit zorgvuldig meegewogen wordt.
Villa Pinedo laat zien hoe hartverscheurend een en ander kan zijn.
Forensisch-medische expertise: onderzoek serieus een beschuldiging van seksueel misbruik of fysieke kindermishandeling. Door dit snel te onderzoeken kan deze angel uit een vechtscheiding worden gehaald en het uit de sfeer van elkaar beschuldigen halen.

De heer Voordewind, ChristenUnie:

Preventie tegen (v)echtscheidingen is belangrijk.
De staatssecretaris kan bij het Lorentzhuis nagaan welke competenties professionals moeten beschikken om vroeg te signaleren.
Van één (regie)rechter zoals in Duitsland zijn wij groot voorstander.
Dringt aan op het kijken naar sancties, waaronder ook het omkeren van de omgangsregeling.
Heeft samen met onder andere de Universiteit Utrecht en een koepel van relatietherapeuten een manifest opgesteld. In 70 procent verbetert de relatie.
Het zou goed zijn het belang van het recht van omgang met de andere partner [ouder] centraal te stellen

De heer Van der Staaij, SGP:

Engeland heeft ervaring met e-Health voor relatieverbetering.
Een vechtscheiding is hartverscheurend.
Ook scheidingen die gladjes verlopen zijn voor kinderen diep ingrijpend.
Het huidige systeem bevordert een juridisch gevecht, daarom mediation verplichten.
Overweging 14 van de Europese mediationrichtlijn verhindert niet verplichte mediation. Als de toegang tot de rechter maar niet wordt belet.
Er is al veel hulpaanbod.

Mevrouw Keijzer, CDA:

Echtscheiding is een emotioneel mijnenveld.
Pleitbezorger voor forensische mediation. Partijen moeten aan tafel. De forensische mediator doet aanbevelingen aan de rechter. De rechter kan dan zeggen: nu is het afgelopen, ik neem een besluit.
Het niet houden aan omgangsregelingen treft vaak de vaders. Wordt het niet tijd daartegen op te treden?
Als er geen sprake is van kindermishandeling of -misbruik is het nooit in het belang van het kind de omgang met een van beide ouders te onthouden. Ik ben het er niet mee eens dat het in het belang van het kind kan zijn dat het alleen bij één ouder verblijft. Ik vind dat onbestaanbaar, ook al gaat het om ogenschijnlijk normale vaders en moeders. Het effect op kinderen is desastreus en bovendien fnuikend voor het vertrouwen in de rechtsstaat.

Staatssecretaris V&J, de heer Teeven (VVD):

Een vechtscheiding is een heel samenspel van factoren. Daarop hebben professionals simpelweg geen invloed.
Ook minister Donner hield zich tien jaar geleden al met problemen in omgangszaken bezig.
Ik wil wel aandringen tot mediation, maar mediation niet verplichten. Dat zou 17 tot 18 miljoen euro kosten. Dat geld is er niet. De rechtsbijstand kost al 85 miljoen.
De mogelijkheden van een ouderschapsonderzoek door een forensische mediator kunnen we wellicht verbeteren.
Om een perverse prikkel te vermijden kan – budgetneutraal – de gefinancierde vergoeding voor een advocaat worden verlaagd en de vergoeding voor mediation verhoogd.
Een echtscheidingsverzoek waarbij geen sprake is van overeenstemming tussen partijen levert nu minder rechtsbijstandvergoeding op dan een verzoek op ‘tegenspraak’. Dit is ook een perverse prikkel. Het is zo vastgesteld vanwege de tijdsbesteding.
We overwegen een termijn van twee jaar voor nazorg van de advocaat in te voeren om nieuwe procedures te voorkomen. In die periode kan/moet de advocaat opkomende strubbelingen proberen onderling op te lossen.
Met mediation kan ook tijd worden verloren met betrekking tot een omgangsregeling.
Als ouders het probleem niet als vechtscheiding herkennen is het moeilijk ze tot mediation te bewegen.
Mediation in de vorm van ‘Raadsondersteuning’ door de Raad van de Kinderbescherming was er van 1998 tot 2005. Toen in 2005 mediation naast rechtspraak mogelijk werd is deze dienst gestopt. De RvdK heeft nu een ‘frontoffice’.
We gaan onderzoeken en bespreken met de Raad voor de Rechtsbijstand en de vakgroep familierecht of standaard verwijzing van de rechter naar een mediator werkbaar is.
Initiatiefwet V.d. Steur gaat over het regelen van mediation.
Het ouderschapsplan is te formalistisch in plaats van inhoudelijk. Er zijn onderzoeken van het WODC en diverse universitaire projecten.
De kwaliteit van de advocaat is belangrijk in het familierecht.
Alleen gespecialiseerde advocaten kunnen toegevoegd worden. Een belangrijke voorwaarde is zich houden aan de gedragscode (met name artikel 4).
Als het gezamenlijk inkomen als grondslag voor al of niet toevoeging gaat gelden, kan een partij een lening afsluiten ter financiering van het echtscheidingsproces.
Het doel van ondertoezichtstelling (ots) is het wegnemen van ontwikkelingsbedreiging voor kinderen.
Als het Volkskrant-artikel van 13 mei 2014 [over de vechtscheiding om ‘Bram’) maar voor de helft waar is, is het de ultieme bevestiging dat het expliciet zo niet moet.
Jeugdzorginstanties zijn geen echtscheidingspolitie die elke beschuldiging nagaat. Rapporten moet echter wel feitelijk onderbouwd zijn en er moet duidelijk onderscheid gemaakt worden tussen feiten en meningen en veronderstellingen.
Het is een belang van het kind contact te houden met beide ouders.
Er komt een internationale expertmeeting over vechtscheidingen.
De staatscommissie Herijking ouderschap buigt zich ook over de vraag of een vader bij de geboorte van een kind automatisch gezag moet krijgen.
Het omdraaien van het gezag of het toekennen van eenhoofdig gezag bij omgangsproblemen is een beslissing van de rechter. Het kabinet treedt daar niet in.
Het kabinet gaat kijken naar gevallen waarin rechterlijke beslissingen in het familierecht niet worden gerespecteerd. We gaan dit ook bespreken met de Raad voor de rechtspraak en met vooraanstaande rechters in het kinderrecht en het familierecht in het algemeen. Wij krijgen tot nu toe het antwoord dat het in het belang van het kind kan zijn niet te handhaven. We gaan ook kijken hoe hier in andere landen door rechters mee omgegaan wordt en dit nog nadrukkelijker bespreken met de voorzitters van familiekamers.
Het omgangsrecht van gedetineerde ouders wordt beknot.
Een bijzondere curator is er voor problemen tussen een kind en een ouder, niet bij problemen tussen ouders. Er zijn dan plotseling drie partijen in een echtscheidingsprocedure.
De werkgroep bijzondere curator heeft het proces rond een benoeming omschreven.
Er is spanning tussen de meldcode voor mediators en hun geheimhouding. We zullen dit bekijken in het kader van het initiatief wetsvoorstel Van der Steur.
Ik ga met de Raad voor de rechtspraak in gesprek over het recht van omgang met de andere partner [ouder].

Staatssecretaris VWS, de heer Van Rijn (PvdA):

Vechtscheidingen geven later opvoedingsproblemen en psychische en relatieproblemen.
Ik werd getroffen door het voortdurende loyaliteitsconflict dat de kinderen van Villa Pinedo aantonen.
Verbetering vraagt naast bewustwording ook maatregelen van professionals.
ZonMw doet onderzoek naar het aanbod van hulp.
De methodiek van het Lorentzhuis oogst veel lof. Ik laat die beschrijven.
Ik hoop de richtlijn ‘scheiding’ van het Nederlands Jeugdinstituut en de Universiteit Utrecht begin 2015 te ontvangen.
Gemeenten tonen veel belangstelling voor omgangsvoorzieningen.
De meldcode [kindermishandeling] betreft ook geestelijke mishandeling.
Ook scholen hebben een rol bij het signaleren. Ik wil bespreken de online workshop van Villa Pinedo om te bouwen/te gebruiken voor leerkrachten.
Het AMK moet altijd serieus onderzoek doen naar de veiligheid van het kind, maar moet zich niet laten meesleuren in de strijd van twee ouders.
Een verstoord huwelijk of relatie is in principe geen stoornis waar verzekerde zorg voor geldt.

Vet betekent het belangrijkste punt van de deelnemer.