Het verschijnsel Parent Alienation Syndrome (PAS) – of ‘ouderverstoting’ in het Nederlands – is voor het eerst beschreven door de Amerikaanse psychiater Richard A. Gardner (1931-2003). Van ouderverstoting is sprake als kinderen een liefhebbende ouder zonder duidelijke reden niet meer willen zien. Dit komt vooral voor bij echtscheidingen met veel ruzie. Dr. Amy Baker heeft het onderzoeksstokje van Gardner overgenomen en geeft in een kort interview met Ken Rosato een goed inzicht in PAS en haar onderzoek.
Volgens familietherapeut Else-Marie van den Eerenbeemt zitten deze kinderen in een loyaliteitsconflict:
‘Een kind heeft dan ook het recht allebei zijn ouders lief te hebben. Bij een echtscheiding gaat dat nog wel eens mis. Rechtstreeks of indirect maakt de ene ouder duidelijk dat van liefde voor de andere ouder nu geen sprake meer kan zijn. Voor een kind kan dat een enorm loyaliteitsconflict opleveren. Het wil verbonden zijn met zijn moeder én zijn vader, en niet hoeven kiezen. Een kind wil nooit de vijand van zijn ouders zijn.‘
Voor een aantal kinderen is de druk te groot en zij besluiten een ouder uit hun leven te bannen. Natuurlijk kunnen kinderen in een bepaalde levensfase soms beter met een van de twee ouders opschieten. Vaak probeert dan de andere oudere te bemiddelen. Bij conflictueuze scheiding moedigt de andere ouder de afwijzing aan of probeert deze te realiseren. Een aantal kenmerken van ouderverstoting zijn:
- minachtingscampagne tegen de ouder waar het kind niet (dagelijks) verblijft;
- het ontbreken van ambivalente gevoelens (de ene ouder is louter goed, de andere louter slecht);
- afwezigheid van schuldgevoelens;
- uitbreiding van de vijandschap tot de familie van de gehate ouder.
Is er sprake van echte mishandeling en/of verwaarlozing door een ouder, dan kan de vijandschap van het kind terecht zijn en is er geen sprake van ouderverstoting. Overigens worden er bij conflictueuze scheidingen om ouderverstoting te rechtvaardigen regelmatig beschuldigingen van mishandelingen geuit, die achteraf heel vaak niet waar blijken te zijn. Else-Marie van den Eerenbeemt stelt:
- Betrek kinderen niet in ruzies.
- Zeg geen vervelende dingen over de andere ouder of haar/zijn familie.
- Laat kinderen niet voor een van de twee ouders kiezen.
Buitenland
In andere landen verschijnen ook de nodige publicaties over Parent Alienation Syndrome (PAS) en de aanpak hiervan. In Engeland is dat bijvoorbeeld Karen Woodall. Zij geeft in korte video haar ideeën weer over PAS en de aanpak hiervan. In één van haar blogs geeft Woodall een handige tip om te testen of een therapeut je kan helpen bij een kind met PAS. ‘Stel hen de vraag of zij vinden dat een kind twee ouders nodig heeft.’ Zegt de therapeut ‘nee’, zoek dan een ander aldus Woodall. Zo’n therapeut kan je niet helpen met het oplossen van ouderverstoting.